Tên Gọi 'Tri Tôn' và Chùa Xà Tón

THE NAME “TRI TON” and SVAYTON TEMPLE

Voyage in Seven Mountains - part 3

Info

Place: Tran Hung Dao str, ward 3, Tri Ton township, Tri Ton county, An Giang

Time: 1 hour

Transfer: motorbike, car,…

Tri Ton which is far away from Chau Doc city about 40 km and 51 km to the west from Long Xuyen city, is one of the districts of An Giang. Tri Ton is known-as for superb mountains, special delectable foods, and impressive beautiful site and famous historical monuments

Tri Tôn ngày nay là vùng đất huyền thoại nơi đã ghi dấu biết bao nhiêu cuộc đấu tranh anh dũng trước những kẻ mạnh nhất trong lịch sử - thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, những địa danh chỉ cần nghe tên qua đã thấy thấm máu xương của biết bao chiến sĩ, nào là Ô Tà Sóc, núi Cô Tô, đồi Tức Dụp,… đến không khí tan thương, đau lòng khi nhớ lại cuộc thảm sát Ba Chúc kinh hoàng năm nào. Nhưng những năm tháng qua đi, chiến tranh đã lùi xa, Tri Tôn ngày nay hồi sinh mạnh mẽ, vươn lên trở thành một điểm sáng của toàn tỉnh An Giang khi thu hút một lượng du khách không nhỏ viếng thăm. Nằm trong vùng Thất Sơn linh thiêng, những thắng cảnh có một không hai, những kỳ quan đẹp đến mê hồn, những di tích đã trở thành những nhân chứng lịch sử đã góp phần tô điểm cho Tri Tôn sáng hơn, tươi hơn 

Đến Tri Tôn, du khách không khỏi thắc mắc, thật ra tên gọi Tri Tôn bắt nguồn từ đâu?, có phải là một ngọn núi, một con sông, hay tiện miệng đọc chơi. Không đâu nhé, tên gọi Tri Tôn bắt nguồn từ một ngôi chùa đã tồn tại hơn 100 năm ở vùng đất này – chính là chùa Xà Tón, mà chùa Xà Tón lại bắt nguồn từ đâu? Một câu chuyện đã giải thích tên gọi, số là: "Tương truyền, ngày xưa vùng này hãy còn hoang vu, rậm rạp, trên những nhành cây cao lớn, từng đàn khỉ đeo nhau mà chuyền đi. Đến khi người dân đến đây sinh sống ngày một đông và xây dựng chùa, họ lấy ngay cảnh tượng vừa vui vừa lạ mắt này, đặt tên cho chùa là Svayton với nghĩa Svay là khỉ, ton là đeo, là níu kéo". Lâu dần, tên Svayton biến âm thành Xà Tón cho dễ đọc, rồi từ Svayton biến thành Tri Tôn hồi nào không ai hay biết. Cũng khá hay đúng không mọi người, tên gọi Tri Tôn có nghĩa là khỉ níu kéo, mà cũng có thể hiểu là Tri Tôn níu bước chân người, tâm trạng bồi hồi chẳng muốn bước đi. Thật vậy, Tri Tôn quá đẹp với quá nhiều điểm tham quan, khiến ai đến một lần đều muốn đến lần thứ hai, thứ ba và nhiều lần nữa

Svayton temples which locating at Tri Ton town, nearby Children Center, far away from Long Xuyen city about 51 km to the west, is one of the popular temples of Khmer’s architecture. Svayton is the oldest temples of An Giang, and in the temples, there are a lot of Buddhist prayer-books wrote in the leaf of Corypha lecomtei (Lá Buông), and admitted by Vietnam Record Association.

Chùa Xà Tón hay còn gọi là chùa Svayton nằm toạ lạc tại khóm 3, thị trấn Tri Tôn, đối diện với nhà thiếu nhi Tri Tôn qua đường Trần Hưng Đạo. Đây là ngôi chùa tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc chùa tháp của người Khmer Nam Bộ, là ngôi chùa Khmer xưa nhất của tỉnh An Giang và là nơi lưu giữ nhiều nhất về sách kinh lá có ở Việt Nam.

Ban đầu, ngôi chùa được che dựng đơn sơ bằng lá dừa và gỗ núi trên một nền đất thấp. Đến năm 1896, nhà chùa và nhân dân quanh vùng ra sức đào một cái hồ phía trước với diện tích 1500 m2 để lấy đất tôn cao nền chùa. Nền chùa được đắp cao 1,8 m được xây bằng đá xanh, vôi và ô dước. Sau đó, chùa được khởi công xây dựng kiên cố bằng gạch ngói, cột bằng gỗ căm xe, qua hai năm công trình này mới hoàn toàn và có diện mạo như ngày nay. Năm 1933, chùa có một lần sửa chữa nhỏ, cây kèo phía sau chính điện bị hư, sãi cả Tà Um đã cho người thay bằng một cây kèo mới và xây thêm hai cây cột bê tông cốt sắt để phụ chống đỡ.

Giống như các chùa Khmer khác, chùa Xà Tón tuân theo một quy cách bố cục và kiến trúc thống nhất. Chính điện chùa nằm ở trung tâm khu đất theo hướng Đông Tây, với nóc nhọn, hai mái cong gộp lại. Trên nóc tháp chùa có cấu trúc rắn thần Naga nằm dài, tượng trưng cho sự dũng mạnh và bất diệt. Mái chính điện lợp ngói được cấu trúc tam cấp, lợp ngói đỏ, xanh, vàng nhìn rất đẹp y như một tấm dải lụa vắt ngang. Chung quanh ngôi chính điện là các tháp nhỏ đẹp đẽ dùng để lưu giữ những hài cốt của các nhà sư sau khi hoả táng, trên các đỉnh tháp này có chạm hình thần Bayon bốn mặt – là thần sáng tạo trong văn hoá Khmer. 

Bên trong chính điện rộng, có bốn hàng cột bằng gỗ căm xe, mỗi hàng bảy cây, nền chùa được lát gạch bông; trên khắp các vách tường, phía trên có vẽ nhìn tranh truyện cổ tích của Đức Phật và các đồ đệ, ở một bên vách của chính điện, có một tượng Phật lớn bằng xi măng ngồi kiểu kiết già trên bệ cao và nhiều tượng nhỏ bằng gỗ, bằng bạc trông khá đặc sắc ở phía trước. Bên ngoài chùa, phía trước có hồ lớn trồng hoa sen, hoa súng; đặc biệt ở phía bên trái ngoài những hàng dừa trĩu quả, còn có một tượng Phật lớn đang ngồi thiền định dưới bóng cây lâm vồ có tuổi trên 100 năm, gốc cây khoảng 10 người ôm, thân cao, cành lá xum xuê. Theo truyền thống, chính điện của chùa là nơi hành lễ, thuyết pháp; còn nơi học, nơi ở của các vị sư là ba dãy nhà nằm phía sau chính điện, có phần nhỏ hơn nhưng cũng có hai mái cong gập lại như ghe ngo, có nóc nhọn và hình tượng thần rắn Naga.

Chùa Xà Tón là một trong những điểm tham quan khi đến với Tri Tôn, nơi thanh niên và bà con Khmer đến tu học để trở thành người có tri thức, đức hạnh và chăm chỉ lao động. Ngoài giá trị trên, chùa Xà Tón với cấu trúc tinh tế, đặc sắc còn là một thắng cảnh nổi tiếng và là nơi lưu giữ trên 100 bộ kinh ghi trên lá cây buông gọi là bộ sách SaTra. 

Cảnh quan thiên nhiên đẹp mắt, những công trình kiến trúc ấn tượng, cổ kính và trang nghiêm nhưng chưa được sạch sẽ lắm, có một số cảnh quan đã xuống cấp. Mong là sẽ tu sửa và xây dựng lại đẹp hơn vì đây là ngôi chùa định danh khi khách du lịch viếng thăm vùng đất Tri Tôn huyền thoại./ Tham khảo: #TriTon

TÊN GỌI TRI TÔN và CHÙA XÀ TÓN

Thất Sơn huyền bí - phần 3

Thông tin

Địa điểm: Trần Hưng Đạo - khóm 3 - thị trấn Tri Tôn – Tri Tôn – An Giang

Thời gian tham quan: 1 tiếng

Phương tiện: xe máy, ôtô, ...

Không có chỗ đậu xe trong chùa, nên gửi ở nhà thiếu nhi

Được công nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia theo QĐ số 235/VH-QĐ ngày 12/12/1986 của Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch)

Được xác lập kỷ lục là Ngôi chùa lưu giữa nhiều sách kinh lá buông nhất Việt Nam bởi Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2016

Thiên Linh 

--- 

Thông tin liên hệ 

Email: sidoltrip@gmail.com
Facebook, Instagram, Twitter: @Agides4U
Website: https://sidoltrip.com